ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (ΕΦΕ)
Βασικός στόχος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ) αποτελεί η προαγωγή της φαρμακευτικής επιστήμης και πρακτικής, σε όλα τα επαγγελματικά περιβάλλοντα που αυτή εκφράζεται. Στα πλαίσια του στόχου αυτού, η ΕΦΕ ανακοινώνει την εκπόνηση σε συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα, επιστημονικούς φορείς και αναγνωρισμένους επιστήμονες του χώρου, σειράς κατευθυντήριων οδηγιών απευθυνόμενες στους επαγγελματίες κοινοτικούς φαρμακοποιούς.
Ορισμός κατευθυντήριων οδηγιών
Κατευθυντήριες οδηγίες: Ως κατευθυντήριες οδηγίες για επαγγελματίες υγείας γενικώς, ορίζεται ένα σύνολο από συστάσεις που έχουν προκύψει έπειτα από συστηματική ανασκόπηση των διαθέσιμων επιστημονικών τεκμηρίων της τρέχουσας βιβλιογραφίας, σχετικά με τις κλινικές πρακτικές, τη διάγνωση και αναγνώριση, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και τη συνολική διαχείριση μιας νόσου.
Υπεύθυνοι για την έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών είναι συνήθως επιστημονικές εταιρείες, επαγγελματικές οργανώσεις και κυβερνητικές υπηρεσίες.
Στόχος
Στόχος της ύπαρξης των κατευθυντήριων οδηγιών είναι να προάγουν τη συνεπή, σταθερή και υψηλής ποιότητας φροντίδα, ανάμεσα σε όλους τους διαφορετικούς εμπλεκόμενους επαγγελματίες υγείας, αλλά και τα διαφορετικά σημεία που ο ασθενής μπορεί να αναζητήσει βοήθεια, ώστε να επιτευχθούν τα βέλτιστα θεραπευτικά αποτελέσματα. Ο επαγγελματίας υγείας καλείται να χρησιμοποιήσει την επαγγελματική του κρίση κατά την εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών, κατά περίπτωση, καθώς κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και ενδέχεται να χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση, προκειμένου να υπάρξει το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα1.
Αναγκαιότητα ύπαρξης κατευθυντηρίων οδηγιών
Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στα συστήματα υγείας κάθε χώρας, δίνοντας πρόσβαση στους ασθενείς σε φαρμακευτικά προϊόντα και σχετιζόμενες υπηρεσίες.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τους κοινοτικούς φαρμακοποιούς κρίνονται πλέον αναγκαίες για τους εξής, παρακάτω λόγους:
1. Συνέπεια κατά την καθημερινή επαγγελματική πρακτική: Εξασφαλίζεται μια τυποποιημένη και στηριγμένη σε επιστημονικά τεκμήρια προσέγγιση κατά τη διαδικασία λήψεων αποφάσεων και παροχής φροντίδας προς τους ασθενείς, που απευθύνονται στο φαρμακείο.
2. Βελτίωση της ποιότητας: Αναγνώριση των περιοχών της καθημερινής πρακτικής που επιδέχονται βελτιώσεων με προτάσεις ποιοτικής αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών, μέσω εκπαίδευσης και άλλων παρεμβάσεων.
3. Εκτίμηση και διαχείριση ρίσκου: Ευκολότερη και συνεπής αναγνώριση σημείων επαγρύπνησης για τους ασθενείς και έγκαιρη αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιουργούν, οδηγώντας σε μείωση πιθανών ανεπιθύμητων συμβάντων για αυτούς, παράλληλα με σημαντική οικονομία πόρων για το σύστημα υγείας.
4. Εκπαίδευση ασθενών: Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί επικοινωνούν στους ασθενείς χρήσιμες και επικαιροποιημένες πληροφορίες για τις παθήσεις τους, αλλά και τα φάρμακα που τους χορηγούνται για αυτές. Έτσι, οι ασθενείς κατανοούν σε βάθος τις λεπτομέρειες της κατάστασης υγείας τους και λαμβάνουν καλύτερες και στηριγμένες σε έγκυρη πληροφόρηση αποφάσεις για τη διαχείριση των προβλημάτων τους.
Οι τομείς στους οποίους οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί θα ωφεληθούν από τη δημιουργία κατευθυντήριων οδηγιών είναι πολλοί, καθώς το φαρμακείο είναι ο πιο εύκολα προσβάσιμος από τους ασθενείς χώρος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας2. Οι φαρμακοποιοί, καλούνται καθημερινά να δώσουν λύσεις σε πολλά και διαφορετικά κλινικά και πρακτικά προβλήματα που σχετίζονται τόσο με την πρώιμη αναγνώριση σημείων επαγρύπνησης, όσο και με τη διαχείριση οξέων και χρόνιων παθήσεων, ενώ παράλληλα φροντίζουν την απρόσκοπτη λειτουργεία του φαρμακείου τους.
Ρόλοι του Φαρμακοποιού κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του
Σύμφωνα με το έγγραφο που προήλθε από τη συνεργασία της FIP και του WHO το 2011, περί της δημιουργίας προτύπων ποιότητας στις φαρμακευτικές υπηρεσίες και ορθής φαρμακευτικής πρακτικής, τέσσερις (4) είναι οι βασικοί ρόλοι που εμπλέκονται ή οφείλουν να επιβλέπουν οι φαρμακοποιοί κατά απαίτηση της κοινότητάς τους ή των ατόμων που εξυπηρετούν:
• Παρασκευή, προμήθεια, αποθήκευση, φύλαξη, διανομή, χορήγηση και απόρριψη φαρμακευτικών προϊόντων.
• Παροχή αποτελεσματικής φαρμακοθεραπευτικής διαχείρισης.
• Συντήρηση και βελτίωση επαγγελματικής απόδοσης.
• Συνεισφορά στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος υγείας και της δημόσιας υγείας.
Κατηγορίες δημιουργίας κατευθυντήριων οδηγιών
Με βάση αυτούς τους σημαντικούς ρόλους, παρουσιάζονται παρακάτω επιγραμματικά οι σημαντικότερες κατηγορίες για τις οποίες θα πρέπει να δημιουργηθούν κατευθυντήριες οδηγίες, απευθυνόμενες στους κοινοτικούς φαρμακοποιούς, σε εθνικό επίπεδο. Αυτές είναι οι εξής:
1. Διαχείριση φαρμακοθεραπείας: Αφορά τις βέλτιστες και πλέον ενημερωμένες πρακτικές για τη διαχείριση της φαρμακοθεραπείας, οι οποίες επικεντρώνονται στην παρακολούθηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων, των ανεπιθύμητων συμβάντων, την καθοδήγηση και συμβουλευτική των ασθενών.
2. Φροντίδα ασθενών: Οδηγίες και εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν τους φαρμακοποιούς να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται προβλήματα σχετιζόμενα με τη φαρμακευτική αγωγή, την ενδυνάμωση της συμμόρφωσης με τη θεραπεία και την παραπομπή τους σε κατάλληλους επαγγελματίες άλλων ειδικοτήτων, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
3. Προαγωγή υγείας και προληπτική φαρμακευτική φροντίδα: Βελτιστοποίηση της εμπλοκής κοινοτικών φαρμακοποιών στην προώθηση συμπεριφορών που προάγουν τη συνολική υγεία της κοινότητας που υπηρετούν, τη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης της κοινότητας και τη διαχείριση των χρόνιων παθήσεων.
4. Τεχνολογία και καινοτομίες: Ένταξη νέων τεχνολογιών και επιστημονικής καινοτομίας στην καθημερινή πρακτική, με τρόπο που να εξυπηρετεί την πρόσβαση όλων των ασθενών σε αυτές, όσο πιο άμεσα γίνεται.
5. Επιχειρησιακή διαχείριση: Αποτελεσματικότερη διαχείριση της καθημερινότητας στο φαρμακείο σε τομείς όπως η διαχείριση προσωπικού, η ροή εργασίας, η διασφάλιση ποιότητας, η συνεχής επαγγελματική εκπαίδευση κ.ο.κ.
6. Γαληνική φαρμακευτική: Επιστημονικά δεδομένα και προτάσεις για τη βέλτιστη λειτουργία του φαρμακευτικού εργαστηρίου3,4.
Ο ρόλος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας στην ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών προς τους φαρμακοποιούς
Στα πλαίσια της προσπάθειας της ΕΦΕ για ανάδειξη του επιστημονικού ρόλου του Έλληνα φαρμακοποιού, οι οδηγίες θα είναι διαθέσιμες και ελεύθερα προσβάσιμες για όλους τους φαρμακοποιούς, ανεξαρτήτως αν είναι ενεργά της μέλη της εταιρείας ή όχι.
Επιπρόσθετα, το ΔΣ της ΕΦΕ καλεί και ενθαρρύνει όλους τους επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς, αλλά και τις φαρμακευτικές εταιρείες που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν με οποιοδήποτε τρόπο στην κατάρτιση κάποιων κατευθυντήριων οδηγιών, να έρθουν σε επαφή με τον Πρόεδρο της ΕΦΕ και Καθηγητή Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, κ. Κωνσταντίνο Δεμέτζο.
Βιβλιογραφία
1. Introduction | Developing NICE guidelines: the manual | Guidance | NICE [Internet]. NICE; 2014 [cited 2023 Mar 26]. Available from: https://www.nice.org.uk/process/pmg20/chapter/introduction
2. World Health Organization. Regional Office for Europe. The legal and regulatory framework for community pharmacies in the WHO European Region [Internet]. World Health Organization. Regional Office for Europe; 2019 [cited 2023 Mar 26]. 86 p. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/326394
3. Guidelines - ASHP [Internet]. [cited 2023 Mar 26]. Available from: https://www.ashp.org/Pharmacy-Practice/Policy-Positions-and-Guidelines/Browse-by-Document-Type/Guidelines
4. trs961-annex8-fipwhoguidelinesgoodpharmacypractice.pdf [Internet]. [cited 2023 Mar 26]. Available from: https://www.who.int/docs/default-source/medicines/norms-and-standards/guidelines/distribution/trs961-annex8-fipwhoguidelinesgoodpharmacypractice.pdf
Συγγραφέας Ηλίας Κατσόγιαννης, Φαρμακοποιός, Επιμέλεια ΔΣ ΕΦΕΚΑΤΥΕ